AKTUALNOŚCI

Przypadająca 74. rocznica zdobycia Monte Cassino skłania do kilku refleksji.

Walki o przełamanie umocnionej Linii Gustawa, której najważniejszym punktem było wzgórze klasztorne na Monte Cassino toczyły się 5 miesięcy, od 17 stycznia do końca maja 1944 roku.

Warunki, w których przyszło walczyć były bardzo różnorodne – od dłuższego napływu wód spływających z gór oraz śniegu w sezonie zimowym, po jałowy księżycowy krajobraz latem. Kampania włoska, jak żadna inna w Europie, zmobilizowała armie wielu narodów i kultur. Okrutny charakter walk dorównywał temu co było najgorsze na froncie wschodnim, natomiast straty przekraczały dane z frontu zachodniego.

W trwającej 129 dni serii czterech bitew o Monte Cassino, łączne straty walczących stron w rannych i zabitych wyniosły około 200 tys. żołnierzy – niemieckich, włoskich, francuskich, amerykańskich, brytyjskich, hinduskich, nowozelandzkich, polskich, kanadyjskich i południowoafrykańskich.

Warto pamiętać, że już w pierwszej bitwie (od 17 stycznia do 11 lutego 1944 roku), brali udział Polacy. Byli to żołnierze 1. Samodzielnej Kompanii Komandosów – dowodzonej przez mjr Smrokowskiego, którzy współdziałali z brytyjską 56. DP.

W bitwie o Monte Cassino, zwanej – piekłem dziesięciu armii, doniosłą rolę spełnił również 2. Korpus Polski gen. Władysława Andersa, który wziął udział w czwartej bitwie – w dniach od 12 do 19 maja. To żołnierze polscy pierwsi zatknęli flagę biało-czerwoną na zdobytych ruinach klasztoru. Zwycięstwo to okupione zostało wysokim kosztem. W sumie straty w zabitych i rannych wyniosły: 281 oficerów i 3503 żołnierzy.

Poległych i zmarłych z ran pochowano na cmentarzu, usytuowanym między klasztorem a wzgórzem "593", dwoma celami o które najzacieklej walczyli, leży ich tam 1054.  W 1970 roku dołączył do nich, zmarły w Londynie,  gen. Władysław Anders.    

Autor: dr E. Śliwiński

Dzień 7 maja dla 17. Pułku Ułanów Wielkopolskich im. Króla Bolesława Chrobrego stacjonującego w leszczyńskich koszarach w okresie międzywojennym to szczególny dzień. Było to święto pułkowe tej znamienitej jednostki obchodzone uroczyście przez brać ułańską i społeczność leszczyńską. Kultywując tradycje jednostek wojskowych z tego okresu stacjonujących w Lesznie nasze Stowarzyszenie rozpoczęło piękną inicjatywę w 2013 roku. Zorganizowaliśmy zawody strzeleckie w postaci Memoriału, dla którego patronem obraliśmy byłego żołnierza 17.puł – wachmistrza Ludwika KOSTERĘ, mieszkańca i obywatela Leszna, wybitnego sportowca, w okresie powojennym znamienitego trenera polskich strzelców, w tym medalistów olimpijskich.

W przeddzień zawodów V Memoriału, tj. 7 maja – w dniu święta pułkowego 17.puł, delegacja naszego Stowarzyszenia zapaliła znicze przy Pomniku ku czci poległych ułanów w wojnie polsko-bolszewickiej 1920-21. Pomnik wzniesiono na ścianie budynku koszarowego w koszarach 17. puł przy ul. Racławickiej w 10-tą rocznicę istnienia pułku w dniu 7 maja 1929 roku. W okresie II wojny światowej hitlerowcy zniszczyli pomnik. Dzięki inicjatywie i staraniom Leszczyńskiego Klubu Myśli Obywatelskiej oraz Społecznego Komitetu Fundatorów Sztandaru 69.Lpplot pomnik został zrekonstruowany i ponownie odsłonięty.

W dniu 8 maja 2018 roku odbył się jubileuszowy, V Memoriał im. Ludwika Kostery. Od 2015 roku ustaliliśmy termin rozgrywania Memoriału na początek maja, właśnie dla uczczenia święta 17.puł. Niestety leszczyńska jednostka wojskowa nie podjęła współpracy w zakresie organizacji tego memoriału, mimo że w dotychczasowych czterech memoriałach zawody odbywały się na strzelnicy wojskowej. Aby tradycji stało się zadość skorzystaliśmy z uprzejmości Kurkowego Bractwa Strzeleckiego z Rydzyny i Leszczyńskiego Okręgowego Związku Strzeleckiego, którym kultywowanie tradycji wojskowych i pamięć o bohaterach Rzeczypospolitej są bliskie i aktualne, więc przeprowadziliśmy zawody strzeleckie V Memoriału na strzelnicy w Rydzynie. W godzinach porannych delegacja naszego Stowarzyszenia wraz z p. Leonardem KOSTERĄ – synem patrona Memoriału udali się na cmentarz parafialny w Lesznie przy ul. Kąkolewskiej aby na mogile Ludwika KOSTERY zapalić znicze.

V Memoriał im. Ludwika Kostery rozpoczął się na rydzyńskiej strzelnicy o godz. 11:00. W zawodach strzeleckich uczestniczyło 10 trzyosobowych drużyn reprezentujących UM Leszno, Komendę Miejską Policji w Lesznie, Państwową Straż Pożarną w Lesznie, Straż Miejską w Lesznie, 1. Leszczyński dywizjon przeciwlotniczy, Leszczyński Okręgowy Związek Strzelectwa, Klub Żołnierzy Rezerwy LOK Leszno, Koło Powiatowe ZWiRWP z Kościana i nasze Stowarzyszenie Oficerów Rezerwy 69Lpplot.

Główną konkurencją zawodów było strzelanie z pistoletu sportowego 5,6mm. Każdy zawodnik oddał 10 strzałów ocenianych do tarczy fb 23p w postawie stojąc z odległości 25 metrów.

Wyniki indywidualne trzyosobowych zespołów składały się również na wyniki zespołowe.

W klasyfikacji indywidualnej sześć pierwszych miejsc zajęli:

1. mł. asp. GOŁEMBSKI Damian (KM Policji Leszno) – 97 pkt.

2. st. kpt. WYSOKIŃSKI Marcin (PSP Leszno) – 94 pkt.

3. DEMSKI Zenon (LZOS Leszno) – 94 pkt.

4. MICHAŁOWSKI Bartosz (KŻR LOK nr 1 Leszno) – 94 pkt.

5. ZIMNOCH Marek (LOZS Leszno) – 93 pkt.

6. sierż. WIECZOREK Roman (KM Policji Leszno) – 93 pkt.

W klasyfikacji drużynowej sześć pierwszych miejsc zajęli:

1. Leszczyński Okręgowy Związek Strzelectwa – 278 pkt.

2. 1. Leszczyński dywizjon przeciwlotniczy – 276 pkt.

3. Klub Żołnierzy Rezerwy LOK nr 1 Leszno – 265 pkt.

4. Klub Żołnierzy Rezerwy LOK nr 1 Leszno – 258 pkt.

5. Komenda Miejska Policji w Lesznie – 251 pkt.

6. Stowarzyszenie Oficerów Rezerwy 69.Lpplot w Lesznie – 240 pkt.

Nagrody wręczali Wiceprezes Stowarzyszenia płk w st. spocz. Wiesław KOŚCIAŃSKI, sędzia główny zawodów Wiesław GABRYELSKI oraz gość honorowy p. Leonard KOSTERA – syn Ludwika KOSTERY, patrona naszego Memoriału.

Pierwszych trzech zawodników w klasyfikacji indywidualnej oraz pierwsze trzy zespoły w klasyfikacji drużynowej uhonorowano okolicznościowymi pucharami i medalami. Pierwszym sześciu w obu klasyfikacjach, indywidualnej i drużynowej, wręczono dyplomy. Każdy uczestnik memoriału otrzymał również medal pamiątkowy potwierdzający udział w zawodach.

Zwieńczeniem zawodów była konkurencja specjalna dla pierwszych 15-tu zawodników w klasyfikacji indywidualnej. Polegała ona na oddaniu jednego strzału przez każdego z czołowej 15-tki z kbks kal. 5,6mm, w postawie klęcząc, z odległości 30 metrów do tarczy okolicznościowej (wygrywał zawodnik, którego strzał był najbliższy środka tarczy). Zwycięzcą okazał się st. kpr URBAŃSKI Adam z 1. Leszczyńskiego dywizjonu przeciwlotniczego. Puchar za zwycięstwo w konkurencji specjalnej wręczył zwycięzcy osobiście fundator pucharu p. Leonard KOSTERA, syn patrona naszego Memoriału. Zwycięzca otrzymał również dyplom okolicznościowy oraz miniaturę logo V Memoriału (będącą równocześnie tarczą okolicznościową w konkurencji specjalnej).

Pogoda nam dopisała. Przez cały czas zawodów świeciło piękne majowe słońce. Warunki strzelania były wyśmienite ponieważ rubież otwarcia ognia, z której oddawano strzały do tarcz była osłonięta wiatą. Jako organizatorzy zadbaliśmy o gorące i zimne napoje (kawa, herbata, woda mineralna). Jak wiele imprez czy tego typu zawodów, tak i ten memoriał nie mógł się odbyć bez degustacji „wojskowej” grochówki. Dzięki ładnej pogodzie i miłej atmosferze nastroje uczestników były wyśmienite. Byli zadowoleni zarówno z organizacji, przebiegu i zabezpieczenia, jak również z osiągniętych wyników. Zgłosili także akces uczestnictwa w VI Memoriale im. Ludwika KOSTERY w 2019 roku.

Zarząd Stowarzyszenia dziękuje serdecznie wszystkim, którzy zaangażowali się w organizację i sprawny przebieg V Memoriału. Do obejrzenia zdjęć z powyższych wydarzeń zapraszamy do galerii. Kliknij tutaj.

Na przełomie stycznia i lutego 1945r. wojska 1. Frontu Białoruskiego wyszły nad środkową Odrę i podjęły walki o przyczółki na zachodnim brzegu rzeki. W lutym i marcu Armia Czerwona i Wojsko Polskie wyszły na szerokim froncie nad Odrę i Nysę Łużycką. Na podstawie postanowień jałtańskiej konferencji Wielkiej Trójki, linią rozgraniczenia wpływów wojsk alianckich w Europie miała być rzeka Łaba. Berlin - stolica nazistowskich Niemiec znalazła się więc w sowieckiej strefie działań wojennych. Plan operacji berlińskiej zatwierdzony w dniu 1 kwietnia 1945r. przez Józefa Stalina, wchodził w życie z dniem 16 kwietnia. Do realizacji operacji zostały wyznaczone 3 fronty: 1. Front Białoruski (1. FB) pod dowództwem marsz. Gieorgija Żukowa, 2. Front Białoruski (2. FB) dowodzony przez gen. Konstantego Rokossowskiego i 1. Front Ukraiński (1. FU), którym dowodził marsz. Iwan Koniew. Siły tych frontów liczyły ogółem ponad 2 500 000 żołnierzy, ok. 42 000 dział, moździerzy i wyrzutni rakietowych, ponad 5250 wozów pancernych oraz 7 500 samolotów.
Opanowanie Berlina miało polegać na obejściu miasta od północy i od południa z jednoczesnym uderzeniem od czoła. Głównym celem operacji było zdobycie Berlina i wyjście nad Łabę.
W operacji berlińskiej udział wzięły również jednostki Wojska Polskiego, które wspierały fronty rosyjskie. 1. Armia WP i 1. Korpus Lotniczy prowadziły działania w składzie 1. FB. Pozostałe siły zostały skierowane nad Nysę Łużycką jako wsparcie 1. FU.
W dniu 16 kwietnia 1945r. rozpoczęła się operacja berlińska. Po czterech dniach walk uzyskano wyraźny przełom w działaniach bojowych. Wróg z niezwykłą zajadłością walczył na swojej ziemi, czego przykładem mogą być walki na Wzgórzach Seelowskich i w rejonie Budziszyna na południu.
W dniu 21 kwietnia rozpoczęły się bezpośrednie walki na zewnętrznym pierścieniu Berlina, a cztery dni później stolica III Rzeszy została okrążona. Berlin, w dniu 29 kwietnia ogłoszono twierdzą i rozpoczęto przekształcać w berliński rejon umocniony. Załogę twierdzy tworzyły różne formacje, liczące ok. 300 000 żołnierzy. Ostatnim komendantem Berlina był gen. Helmut Weidling.
W warunkach beznadziejnej sytuacji polityczno-militarnej III Rzeszy politycy niemieccy podjęli próby rozmów z Aliantami. Ostateczne decyzje podjęło jednak dowództwo wojskowe.
W dniu 29 kwietnia 1945r. podpisano pierwszy akt kapitulacji niemieckiej Grupy Armii (GA) na froncie włoskim. Kapitulację przyjął dowódca wojsk sojuszniczych w obszarze Morza Śródziemnego, brytyjski marsz. Harold Alexander. Do niewoli dostało się ponad milion żołnierzy niemieckich.
W dniu 4 maja marsz. B. L. Montgomeremu, poddały się wojska niemieckie znajdujące się w północno-zachodnich Niemczech i Danii.
W dniu 5 maja złożyły broń oddziały niemieckie w południowych Niemczech, Tyrolu i w zachodniej Austrii.
W dniu 7 maja o godz. 2:41 w Reims został podpisany akt bezwarunkowej kapitulacji niemieckich sił zbrojnych i przerwania działań wojennych. Miało to nastąpić w dniu 8 maja o godz. 23:01 czasu środkowo-europejskiego. Na żądanie strony sowieckiej akt kapitulacji powtórzono w Berlinie w dniu 9 maja o godz. 0:16 czasu wschodnio-europejskiego.
Polski wysiłek militarny w końcowym okresie wojny obliczany jest na około 600 tys. żołnierzy. Ogółem w 1945r. w Wojsku Polskim w formacjach regularnych znajdowały się 54 dywizje i brygady, uzbrojone w 6060 dział i moździerzy, 1855 wozów pancernych i 890 samolotów.
W lipcu i sierpniu 1945r. na konferencji poczdamskiej przywódcy „Wielkiej Trójki” ustalili m.in. zasady polityki wobec Niemiec, uregulowanie problemów związanych z likwidacją skutków II wojny światowej i organizacją powojennej Europy.
Bibliografia:
Boje polskie 1939-1945, pod red. naukową Krzysztofa Komorowskiego. Warszawa 2009.
Dzieje oręża polskiego, pod red. Wiesława Jana Wysockiego. Warszawa 2000.
Szlakiem oręża polskiego, pod red. Wiesława Jana Wysockiego. Warszawa 2003.
Wojsko Polskie w II wojnie światowej, red. nauk. Edward Pawłowski i Zbigniew Wawer. Warszawa 2005.
II wojna światowa, pod red. Piotra Matusaka. Warszawa 2005.
Autor :ppłk Ryszard Najczuk

17 Pułk Ułanów Wielkopolskich był jedną z nielicznych jednostek Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, która swymi korzeniami sięgała do epoki napoleońskiej.

17 pułk ułanów  formowany był na Litwie, od lipca 1812r.,  przez pułkownika hrabiego Michała Tyszkiewicza.  Na początku 1813r. znalazł się na terenie Wielkopolski i wszedł w skład dywizji gen. Vandamme’a podporządkowanej XIII korpusowi marszałka L. Davota. Walczył pod Bremą, Hamburgiem i Lubeką. Przydzielono go do sprzymierzonej armii duńskiej. Po klęsce Napoleona 17 pułk ułanów wrócił do kraju i w lutym 1815r. został rozformowany.

Odrodził się w 1919r. w Gnieźnie podczas powstania wielkopolskiego, początkowo, jako 3 pułk ułanów a od lutego 1920r. jako 17 pułk ułanów wielkopolskich. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920r. Jako pierwszy, zwarty polski oddział, wkroczył 7 maja do Kijowa. Dzień ten stał się, po kilku latach, oficjalnym świętem pułkowym. W latach 1921-1939 stacjonował w Lesznie, gdzie w kasynie oficerskim urządzono Muzeum Pułkowe. Wśród licznych eksponatów znajdowały się także pamiątki z okresu napoleońskiego, m.in. mundur płk. Michała Tyszkiewicza. W 1929 r. na terenie koszar, przy ul. Racławickiej, odsłonięto pomnik ku czci poległych ułanów w wojnie polsko-bolszewickiej 1920r. Pułk osiągał znakomite wyniki w szkoleniu jak i zawodach sportowych organizowanych w Wojsku Polskim. Porucznik Michał Gutowski z końmi „Dion” i „Warszawianka” reprezentował Polskę na igrzyskach olimpijskich w Berlinie w 1936r. Wielu oficerów brało udział w ogólnopolskich jeździeckich zawodach sportowych.

Po wybuchu wojny, pułk w składzie Wielkopolskiej Brygady Kawalerii, przez kilka dni walczył w obronie odcinka granicznego pomiędzy Rydzyną a Kaszczorem. 4 września rozpoczęto odwrót, razem z całością sił Armii „Poznań”. Stoczył ciężkie walki nad Bzurą i w Puszczy Kampinoskiej. Brał udział w obronie Warszawy.

Z 1080 żołnierzy, którzy wyszli na wojnę, poległo około 300, wielu było rannych. Wielu oficerów trafiło do niewoli niemieckiej a kilkunastu do sowieckiej (zostali zamordowani w 1940 r.). Niemcy zburzyli również pomnik na terenie koszar 17. pułku ułanów.

W 1993r. tradycje pułku przejął stacjonujący w Lesznie 69. Pułk Przeciwlotniczy, który z rąk por. Henryka Sadowskiego (żołnierza 17. puł.) w dniu 4 czerwca  przejął replikę sztandaru  „siedemnastaków”.  W 1994r.. odsłonięto odbudowany pomnik. Trzy Szkoły Podstawowe noszą imię 17. Pułku Ułanów Wielkopolskich: SP w Rydzynie (od 1972r.), SP w Bielawach (od 1984r.) i SP w Goniembicach (od 2007r.).

Autor: E. Śliwiński